Strony umowy o dzieło mogą określić wynagrodzenie na przykład jako wynagrodzenie ryczałtowe lub kosztorysowe. W praktyce, w przypadku naprawy auta, będziemy mieć do czynienia z tym drugim z wynagrodzeń tj. określonym na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów.

Wysokość wynagrodzenia za naprawę auta stanowi jedno z kluczowych postanowień umowy, czyli strony muszą osiągnąć konsensus w tym zakresie, a zatem jego zmiana - co do zasady - wymaga, podobnie jak sama umowa, zgody obu stron. W umowach zawieranych z konsumentami, kwestia wynagrodzenia jest dodatkowo przedmiotem zainteresowania ustawodawcy. Jako że ustawa „Prawo konsumentów” wymaga, aby najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową, przedsiębiorca poinformował konsumenta, o ile informacje te nie wynikają już z okoliczności, w sposób jasny i zrozumiały, o łącznej cenie lub wynagrodzeniu za świadczenie wraz z podatkami. A gdy charakter przedmiotu świadczenia nie pozwala, rozsądnie oceniając, na wcześniejsze obliczenie jego wysokości – sposobie, w jaki będą one obliczane, a także opłatach za dostarczenie, usługi pocztowe oraz jakichkolwiek innych kosztach, a gdy nie można ustalić wysokości tych opłat – o obowiązku ich uiszczenia (zgodnie z art. 8 pkt 3 i art. 12 ust 1 pkt 5 ustawy).

Generalną zasadą w polskim prawie jest to, że zobowiązania powinny być wykonywane zgodnie z ich treścią, a zmiana stosunków w okresie między powstaniem a wykonaniem zobowiązania może mieć wpływ na jego wykonanie tylko w szczególnych okolicznościach przewidzianych w ustawie. Kodeks cywilny w przypadku wynagrodzenia kosztorysowego przewiduje takie sytuacje. Pierwszą z nich jest ta, gdy przykładowo w toku wykonywania naprawy zarządzenie właściwego organu państwowego zmieniło wysokość cen lub stawek obowiązujących dotychczas w obliczeniach kosztorysowych. Wtedy każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany umówionego wynagrodzenia. Nie dotyczy to jednak należności uiszczonej za materiały lub robociznę przed zmianą cen lub stawek. Regulacja ta ma znaczenie szczególnie teraz, w dobie bardzo wysokiej inflacji, kiedy ceny zasadniczo rosną z dnia na dzień, ale tak naprawdę do tej możliwości podwyższenia wynagrodzenia dojdzie rzadko bo zmiana ta musi wynikać z działania organu państwowego, a nie zjawisk gospodarczych. Może nią być na przykład zmiana stawki VAT na materiały, czy też świadczone usługi.

Inną możliwość zmiany ustalonego wynagrodzenia przewiduje art. 630 kodeksu cywilnego. Przepis ten mówi, że jeżeli w toku wykonywania dzieła zajdzie konieczność przeprowadzenia prac, które nie były przewidziane w zestawieniu prac planowanych, będących podstawą obliczenia wynagrodzenia kosztorysowego, a zestawienie sporządził zamawiający, przyjmujący zamówienie może żądać odpowiedniego podwyższenia umówionego wynagrodzenia. Jeżeli zestawienie planowanych prac sporządził przyjmujący zamówienie, może on żądać podwyższenia wynagrodzenia tylko wtedy, gdy mimo zachowania należytej staranności nie mógł przewidzieć konieczności prac dodatkowych. Przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, jeżeli wykonał prace dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiającego. Przesłanki podwyższenia wynagrodzenia są zatem zróżnicowane w zależności od tego, która ze stron sporządziła zestawienie prac planowanych. Jeżeli to klient warsztatu ustalił, że ma on dokonać określonych czynności np. wymiany uszczelki, i strony na tej podstawie ustaliły wynagrodzenie, a w trakcie czynności naprawczych okazało się, że poza uszczelką trzeba wymieć, czy naprawić jeszcze inne części auta, to jak najbardziej jest możliwość bezwarunkowego podwyższenia wynagrodzenia w takiej sytuacji.

Natomiast jeżeli prace naprawcze zostały określone przez zakład mechaniczny, a w ich trakcie okaże się, iż jest konieczne wykonanie jeszcze innych prac, których wcześniej nie można było przewidzieć, to podwyższenie wynagrodzenia może mieć miejsce tylko wtedy jeżeli klient wyrazi zgodę na ich wykonanie. Zamiarem ustawodawcy było przeciwdziałanie przedstawiania przez np. zakłady mechaniczne zaniżonych kosztorysów, w celu zwiększania wynagrodzenia w trakcie wykonywania dzieła.

Nadmienię, że w nauce prawa przyjmuje się, iż pomimo drobnych wątpliwości trzeba uznać, że jeżeli dla prawidłowego wykonania dzieła zachodzi konieczność wykonania prac dodatkowych powodujących jedynie nieznaczny wzrost wynagrodzenia, a prace te nie zostały ujęte w zestawieniu prac przygotowanym przez zamawiającego, przyjmujący zamówienie jest uprawniony do żądania odpowiedniego podwyższenia wynagrodzenia, i to mimo braku zgody zamawiającego (tak np. Fras Mariusz (red.), Habdas Magdalena (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, WKP 2018).

Jeżeli właściciel auta zgodzi się na wykonanie dodatkowych prac musi za nie zapłacić. Sam brak porozumienia co do wysokości wynagrodzenia za dodatkowe prace nie oznacza, że warsztat ma je wykonać bez wynagrodzenia, bo w świetle art. 628 § 1 kodeksu cywilnego w przypadku umowy o dzieło, strony powinny określić wysokość wynagrodzenia albo wskazać podstawy do jego ustalenia. W przeciwnym przypadku, w razie wątpliwości, poczytuje się, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju. Jeżeli także w ten sposób nie da się ustalić wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie. Tym samym, jeżeli strony się nie dogadają co do wartości podwyższonego wynagrodzenia konieczne będzie ustalenie go w powyższy sposób.