Konieczność utworzenia Strefy Czystego Transportu (SCT) została zapisana w Krajowym Planie Odbudowy i Zwiększenia Odporności (KPO). Jest to kamień milowy, który na każde miasto o populacji powyżej 100 tysięcy w którym zostały przekroczone określone progi zanieczyszczenia powietrza, nakłada obowiązek jej powołania. Dokumentem stanowiącym o przekroczeniu progów jest raport roczny Głównego Inspektora Ochrony Środowiska publikowany do 30 kwietnia każdego roku. O ile stworzenie SCT jest nakazowe, to jej kształt oraz faktyczne warunki wjazdu i poruszania się po niej, leżą w gestii władz lokalnych. Tym samym, w zależności od miejscowości, mogą one różnić się obostrzeniami. Ich cechą wspólną – zgodnie z KPO – ma być możliwość wjazdu do Strefy wyłącznie przez „niskoemisyjne” samochody osobowe.

Analizując dane z raportów oceny jakości powietrza w poszczególnych województwach rysuje się mapa miast „bezpiecznych” w których utworzenie SCT nie będzie obowiązkowe, jak również tych które powyższy nakaz obejmie. Dla jednych będzie to ciężka lektura, a inni odetchną z ulgą. Sprawdźmy zatem jak wygląda sytuacja w poszczególnych województwach i które miasta podlegają nakazowi utworzenia Strefy Czystego Transportu.

Województwo dolnośląskie
Oba miasta województwa posiadające powyżej 100 tysięcy mieszkańców (Wrocław i Wałbrzych) zanotowały przekroczone normy jakości powietrza, tym samym konieczne jest ustanowienie w nich SCT. Mieszkańcy Legnicy mogą chwilowo odetchnąć z ulgą, ale nie ze względu na wysoką jakość powietrza, gdyż normy zostały przekroczone, ale fakt że mieszka ich mniej niż 100 tysięcy. Tym samym nie podlegają obowiązkowi utworzenia Strefy Czystego Transportu.

Województwo kujawsko-pomorskie
Mieszkańcy Bydgoszczy oraz Włocławka muszą przygotować się na powstanie SCT. Społeczeństwo Torunia (195 690 osób) może być dumne ze swoich władz gdyż jakość powietrza w ich mieście spełnia wszystkie normy, tym samym powstanie Strefy Czystego Transportu nie jest obowiązkowe.

Województwo lubelskie
Wobec wszystkich miast województwa tylko Lublin posiada powyżej 100 tysięcy mieszkańców. Jednak jego władze zadbały o odpowiednią jakość powietrza i tym samym nie polega ono wymogowi utworzenia SCT.

Województwo lubuskie
W województwie znajdują się dwa miasta mające powyżej 100 000 mieszkańców. Kierowcy Zielonej Góry mogą „spać spokojnie”, natomiast Gorzowa Wielkopolskiego muszą przygotować się na powstanie Strefy Czystego Transportu.

Województwo łódzkie
Mieszkańcy Łodzi muszą przygotować się na powstanie Strefy Czystego Transportu. Kierowcy z pozostałych miast unikną tego obowiązku, jednak nie ze względu na jakość powietrza, którego normy zostały przekroczone, a niewystarczającą liczbę mieszkańców co równoznaczne jest z niepodleganiem ustaleniom KPO.

Województwo małopolskie
Tak w Krakowie, jak również Tarnowie – jedyne miasta województwa posiadające powyżej 100 tysięcy ludności – ze względu na niską jakość powietrza, konieczne jest powstanie Strefy Czystego Transportu. Mieszkańcy Nowego Sącza muszą pozostać czujni, ponieważ zostali zwolnieni z powyższego nakazu tylko dzięki zbyt małej liczbie zamieszkujących obszar osób.

Województwo mazowieckie
W województwie znajdują się trzy miasta podlegające przepisom KPO. Warszawa i Radom zostały objęte nakazem utworzenia Strefy Czystego Transportu, natomiast władze Płocka zadbały o właściwą jakość powietrza i tym samym zostały zwolnione z powyższego obowiązku.

Województwo opolskie
Jedyne miasto województwa posiadające powyżej 100 tysięcy mieszkańców – Opole – zostanie objęte przymusowym utworzeniem Strefy Czystego Transportu.

Województw podkarpackie
Wszystkie miasta w województwie zwolnione będą z obowiązkowego utworzenia Strefy Czystego Transportu. Rzeszów w wyniku spełnienia kryteriów jakość powietrza, a pozostałe ze względu na niewystarczającą liczbę mieszkańców.

Województwo podlaskie
Białystok jako jedyne miasto w województwie podlegające pod przepisy KPO, ze względu na zapewnienie odpowiedniej jakości powietrza, nie będzie podlegało obowiązkowi utworzenia Strefy Czystego Transportu.

Województwo pomorskie
W żadnym z miast województwa nie wystąpił nakaz wytyczenia Strefy Czystego Transportu. I to pomimo faktu, że Gdynia i Gdańsk (jedyne miasta województwa posiadające powyżej 100 tysięcy mieszkańców) zostały umieszczone w tej samej strefie, co oznacza że przekroczenie norm jakości powietrza w jednym z nich automatycznie nakładałoby obowiązek utworzenia Strefy Czystego Transportu w drugim.

Województwo śląskie
We wszystkich miastach województwa - powyżej 100 tysięcy mieszkańców – zostaną ustanowione Strefy Czystego Transportu. Tym samym znajdą się one w: Katowicach, Częstochowie, Sosnowcu, Gliwicach, Bielsku-Białej, Zabrzu, Bytomiu, Rybniku, Rudzie Śląskiej, Tychach, Dąbrowie Górniczej oraz Chorzowie.

Województwo świętokrzyskie
Kielce, jako jedyne miasto w województwie zostanie objęte nakazowi wytyczenia Strefy Czystego Transportu.

Województwo warmińsko-mazurskie
Przekroczenia norm jakości powietrza wystąpiły tylko w miastach zamieszkałych przez populację mniejszą niż 100 tysięcy osób. Tym samym w żadnym z dwóch miast – Olsztyn, Elbląg – nie zostanie nakazowo ustanowiona Strefa Czystego Transportu.

Województwo wielkopolskie
W związku z przekroczeniem norm jakości powietrza w Poznaniu zostanie utworzona Strefa Czystego Transportu. Mieszkańcy Kalisza muszą wykazać się czujnością, bo przed obowiązkiem wytyczenia SCT uratowała ich niewystarczająca populacja, która oscyluje, ale nie przekracza 100 tysięcy.

Województwo zachodniopomorskie
W województwie są dwa miasta posiadające powyżej 100 tysięcy mieszkańców: Szczecin oraz Koszalin. W obu nie zostały przekroczone normy jakości powietrza, tym samym nie podlegają one nakazowi utworzenia Strefy Czystego Transportu.

Polska w liczbach

W Polsce istnieje 37 miast mogących poszczycić się populacją większą niż 100 tysięcy osób. 25 z nich, z czego 12 w województwie śląskim, nie spełniają norm jakości powietrza i zostaną w nich utworzone Strefy Czystego Transportu.

To dopiero początek

Przedstawione wyliczenia, to tak po prawdzie „pakiet startowy”, gdyż władze miast, których obecnie nakaz utworzenia SCT nie dotyczy, w ciągu 9 miesięcy od daty otrzymania informacji o przekroczeniu poziomu stężenia zanieczyszczeń powietrza, będą miały obowiązek utworzenia Strefy Czystego Transportu. Dodatkowo KPO nakłada możliwość rozszerzenia SCT na wszystkie obszary miejskie, niezależnie od liczby mieszkańców.