Wykorzystujemy ciasteczka (ang. cookies) w celu gromadzenia informacji związanych z korzystaniem ze strony. Stosowane przez nas pliki typu cookies umożliwiają: utrzymanie sesji Klienta (także po zalogowaniu), dzięki której Klient nie musi na każdej podstronie serwisu ponownie się logować oraz dostosowanie serwisu do potrzeb odwiedzających oraz innych osób korzystających z serwisu; tworzenie statystyk oglądalności podstron serwisu, personalizacji przekazów marketingowych,
zapewnienie bezpieczeństwa i niezawodności działania serwisu. Możesz wyłączyć ten mechanizm w dowolnym momencie w ustawieniach przeglądarki. Więcej tutaj.
Przez długie lata napęd 4x4 był przywilejem samochodów terenowych, mającym zapewnić bezproblemowe poruszanie się poza utwardzonymi drogami. Z czasem rozwiązanie to trafiło także do aut osobowych celem poprawienia trakcji, stabilności oraz bezpieczeństwa jazdy w każdych warunkach pogodowych. Obecnie praktycznie we wszystkich segmentach rynkowych można znaleźć modele wyposażone w napęd AWD (All Wheel Drive).
Historia z wojną w tle
Na upowszechnienie się pojazdów z napędem na wszystkie koła kluczowy wpływ miał największy konflikt
militarny w historii czyli II wojna światowa. To właśnie wtedy powstał jeden z pierwszych masowo produkowanych samochodów z napędem 4x4 - Willys Jeep. Auto stworzone przez Amerykanów na potrzeby wojska zyskało sławę na całym świecie, a jego nazwa stała się synonimem terenówki. Mniej więcej w tym samym czasie podobną konstrukcję opracowano w ZSRR. Był nią GAZ 64. Samochód ten powstał w liczbie zaledwie kilkuset sztuk, jednak jego nieco zmodernizowaną wersję oznaczoną liczbą 67 wytwarzano już na dużą skalę. Po zakończeniu wojny zarówno amerykańskie, jak i radzieckie auto z powodzeniem były wykorzystywane przez cywilów. Idea wielozadaniowego pojazdu z napędem na cztery koła szybko znalazła kontynuatorów. W 1948 roku do sprzedaży trafił brytyjski Land Rover Serii I, który wedle pierwotnych założeń miał stanowić połączenie samochodu z ... ciągnikiem rolniczym. Natomiast w 1951 roku Toyota zaprezentowała model Jeep BJ, który po proteście firmy Willys otrzymał w 1954 roku używaną po dzień dzisiejszy nazwę Land Cruiser. Z czasem, dzięki swoim niezaprzeczalnym zaletom, układ AWD trafił także do samochodów osobowych. Za pioniera uważa się tutaj brytyjską markę Jensen, która w 1966 roku wprowadziła do produkcji seryjnej model FF - luksusowego Grand Tourera wyposażonego w stały napęd 4x4. Auto powstałe w liczbie 320 sztuk niewątpliwie przetarło szlaki, jednak ze względu na wysoką cenę i niszowy charakter przeznaczone było dla wąskiego grona odbiorców. Pierwszą firmą, która zaproponowała bardziej przystępne cenowo samochody osobowe z napędem AWD było Subaru. Japońska marka już w 1972 roku pokazała model Leone SW 4WD posiadający dołączany napęd kół tylnej osi. Jednak największy wkład w popularyzację samochodów osobowych z napędem na cztery koła ma niemieckie Audi. Wszystko zaczęło się w 1980 roku, kiedy to producent z Ingolstadt zaprezentował model Quattro wyposażony w permanentny napęd 4x4. Od tego czasu układ quattro stanowi wizytówkę marki mającej w logo cztery połączone pierścienie. Za przykładem Audi poszli także inni producenci. Obecnie bardzo wiele firm ma w ofercie typowe samochody osobowe z mniej lub bardziej zaawansowanym napędem AWD.
Warto wiedzieć, że pod terminem „napęd 4x4” kryją się różne rozwiązania techniczne. W związku z tym wyróżnia się stały napęd na cztery koła z centralnym mechanizmem różnicowym, automatycznie dołączany napęd kół drugiej osi i ręcznie dołączany napęd kół drugiej osi.
Stały napęd na cztery koła z centralnym mechanizmem różnicowym
W tym przypadku napęd jest stale przenoszony na cztery koła. Wymaga to zastosowania centralnego dyferencjału, umożliwiającego
różnicowanie prędkości obrotowej kół obu osi. Mechanizm ten jest niezbędny m.in. podczas pokonywania zakrętów na przyczepnym podłożu. Bez niego w układzie napędowym dochodziłoby wtedy do powstawania ogromnych naprężeń, mających destrukcyjny wpływ na całą konstrukcję. Stały napęd na cztery koła uchodzi za najbardziej skomplikowany i zaawansowany technicznie. Jednocześnie charakteryzuje się największą skutecznością, gwarantując bezpieczeństwo, pewność prowadzenia oraz świetną trakcję w każdych warunkach drogowych, a także wysoką dzielność terenową. W klasycznych konstrukcjach tego typu, napęd rozdzielany jest równo pomiędzy obydwie osie. Niektóre nowsze rozwiązania charakteryzują się natomiast stałym, niesymetrycznym rozdziałem napędu pomiędzy osiami. Z kolei najbardziej wyrafinowane układy potrafią automatycznie zmieniać rozdział napędu między osiami w zależności od aktualnych potrzeb.
Stały napęd 4x4 z centralnym dyferencjałem wyróżnia się spośród innych układów AWD najlepszą skutecznością na utwardzonych nawierzchniach, jednak w terenie nie wykazuje praktycznie żadnej przewagi nad napędem dołączanym ręcznie. Do jego największych wad należą wysokie koszty produkcji, duża masa, znaczne rozmiary oraz podwyższone zużycie paliwa.
